Τη λύση για να προχωρήσει η πολυπόθητη μεταρρύθμιση της Δικαιοσύνης, που κόλλησε εδώ και μήνες στη Βουλή, δείχνει ο άνθρωπος που βρίσκεται πίσω από το όλο εγχείρημα. Ο ίδιος τονίζει πως οι υποθέσεις που καθυστερούν είναι ο καλπάζων «καρκίνος» των Δικαστηρίων τα οποία περνούν μια πρωτοφανή κρίση. Ο διευθυντής Μεταρρύθμισης και Επιμόρφωσης του Ανωτάτου Δικαστηρίου, Γιώργος Ερωτοκρίτου, στη συνέντευξή του στον «Φ» δεν κρύφτηκε πίσω από το δάκτυλό του για τα προβλήματα που υπάρχουν στον χώρο της Δικαιοσύνης. Εκφράζει την άποψη ότι επείγει να ψηφιστεί άμεσα το νομοσχέδιο για τη σύσταση Δευτεροβάθμιου Εφετείου και μετά από συζήτηση να βρεθεί η χρυσή τομή για το θέμα του διαχωρισμού του Ανωτάτου Δικαστηρίου σε Ανώτατο και Συνταγματικό Δικαστήριο. Κάτι που σήμερα αποτελεί το αγκάθι για να προχωρήσουν τα νομοσχέδια για τη μεταρρύθμιση.
Ο ίδιος αναφέρεται στα έργα που έγιναν μέχρι σήμερα και τα εφτά που εκκρεμούν και προειδοποιεί πως αν υπάρξουν άλλες καθυστερήσεις χάνεται το ορόσημο της 1/1/2022 για λειτουργία του Δευτεροβάθμιου Εφετείου, κάτι που θα έχει καταστροφικές συνέπειες για τη Δικαιοσύνη.
-Όλοι λεν ότι η Δικαιοσύνη είναι ένα βήμα πριν την κατάρρευση αν δεν γίνει άμεσα κάτι. Πόσο πραγματικό είναι αυτό και ποιες ανάγκες επιβάλλουν τη μεταρρύθμιση;
– Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο σημαντικότερος παράγοντας που επέβαλε τη μεταρρύθμιση ήταν ο μεγάλος όγκος καθυστερημένων υποθέσεων (Backlog), εξαιτίας του οποίου χρειάζονται περίπου εφτά χρόνια για να εκδικαστούν υποθέσεις πρωτοδίκως και άλλα τόσα στο Εφετείο.
Όταν υποθέσεις καθυστερούν τόσο πολύ στην ουσία υπάρχει άρνηση δικαιοσύνης, με αποτέλεσμα να είναι δικαιολογημένοι όσοι μιλούν ότι η Δικαιοσύνη κινδυνεύει με κατάρρευση αν δεν γίνει κάτι σύντομα. Ένας από τους κύριους παράγοντες που έφεραν αυτήν την κατάσταση ήταν ο διαχρονικά δυσανάλογα μικρός αριθμός των δικαστών σε σχέση με τον αριθμό των υποθέσεων που καταχωρούνται, με αποτέλεσμα σταδιακά να συσσωρεύονται υποθέσεις και να δημιουργείται Backlog υποθέσεων. Εδώ είναι δίκαιο να αναφερθεί ότι οι νέες γενιές δικαστών κληρονόμησαν μεγάλο αριθμό καθυστερημένων υποθέσεων, με αποτέλεσμα να αδυνατούν σήμερα να αντεπεξέλθουν.
-Γνωρίζουμε ότι δεν είναι η πρώτη προσπάθεια για να αλλάξουν πράγματα στη Δικαιοσύνη. Τελικά φτάσαμε στους Ιρλανδούς εμπειρογνώμονες, η έκθεση των οποίων είναι η βάση για τις μεταρρυθμίσεις για τις οποίες μιλάμε σήμερα. Πώς ενεπλάκησαν οι ξένοι ειδικοί;
– Στην πραγματικότητα η βάση για τις μεταρρυθμίσεις είναι η «Έκθεση του Ανωτάτου Δικαστηρίου για τις Λειτουργικές Ανάγκες των Δικαστηρίων και Άλλα Συναφή Θέματα» του 2016. Στην Έκθεση προδιαγράφονται σε αδρές γραμμές οι τομείς στους οποίους θα έπρεπε να επικεντρωθεί η μεταρρύθμιση των δικαστηρίων. Η Έκθεση έγινε δεκτή από το Ανώτατο Δικαστήριο και στη συνέχεια ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έδωσε την αναγκαία πολιτική δέσμευση και στήριξη της Πολιτείας για να ξεκινήσει η υλοποίηση.
Όμως η κάθε εισήγηση θα έπρεπε να μελετηθεί σε βάθος. Με την παραχώρηση τεχνικής υποστήριξης και χρηματοδότησης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το 2017 διορίστηκαν Ιρλανδοί εμπειρογνώμονες, οι οποίοι εξέτασαν σε βάθος όλα τα λειτουργικά προβλήματα των κυπριακών δικαστηρίων κυρίως στη βάση του συμφωνημένου πλαισίου της Έκθεσης του 2016. Οι ξένοι εμπειρογνώμονες προέβησαν σε 21 εισηγήσεις, οι οποίες έγιναν αποδεκτές από το Ανώτατο Δικαστήριο και την Πολιτεία. Ο τότε υπουργός Δικαιοσύνης, Ιωνάς Νικολάου, ασπάστηκε το όραμα και συνέδραμε στην προώθηση των μεταρρυθμίσεων και των σχετικών νομοσχεδίων σε πλήρη συνεργασία με όλα τα πολιτικά κόμματα.
Για ορισμένες από τις εισηγήσεις κατέστη αναγκαίο να αποταθούμε για περαιτέρω τεχνική υποστήριξη. Είμαστε ευγνώμονες στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ιδιαίτερα στην DG Reform, που από την αρχή στηρίζει τη μεταρρύθμιση της Δικαιοσύνης.
-Ποιες εισηγήσεις υποβλήθηκαν από τους εμπειρογνώμονες και πού βρισκόμαστε σήμερα;
– Οι εισηγήσεις του Ινστιτούτου Δημόσιας Διοίκησης της Ιρλανδίας περιλαμβάνουν σύσταση Ομάδας Κρούσης αποτελούμενης από πρωτόδικους δικαστές για τη διεκπεραίωση του Backlog υποθέσεων, ίδρυση Ανεξάρτητης Αρχής για καλύτερη διοίκηση των δικαστηρίων, βελτίωση του συστήματος διαχείρισης υποθέσεων (case management) με τον διορισμό εξειδικευμένων δικαστών και εισαγωγή συστήματος ακρόασης υποθέσεων σε συνεχείς μέρες ώστε να βελτιωθεί η συνολική αποδοτικότητα των δικαστών, εισαγωγή συστήματος ηλεκτρονικής δικαιοσύνης (e-justice), εισαγωγή συστήματος ψηφιακής καταγραφής των πρακτικών στα δικαστήρια, ενίσχυση του συστήματος εναλλακτικής επίλυσης διαφορών και ιδιαίτερα της διαμεσολάβησης για τον εξώδικο συμβιβασμό περισσότερων υποθέσεων, ενίσχυση της εξειδίκευσης των δικαστών σε συγκεκριμένους τομείς, ενίσχυση της εκπαίδευσης των δικαστών μέσω της Σχολής Δικαστών και εισαγωγή συστήματος καθοδήγησης (mentoring) νέων δικαστών.
-Πόσο αποκλίναμε από τις εισηγήσεις των εμπειρογνωμόνων με τα σημερινά νομοσχέδια όπως διαμορφώθηκαν μετά από σειρά αλλαγών;
– Οι εισηγήσεις των εμπειρογνωμόνων δεν διαφέρουν πολύ από τις βασικές εισηγήσεις του ιδίου του Ανωτάτου Δικαστηρίου που περιλαμβάνονται στην Έκθεση του 2016. Ακολουθήθηκαν όλες οι εισηγήσεις των εμπειρογνωμόνων και επομένως δεν υπάρχει απόκλιση πέρα από την πρόταση για διαχωρισμό του Ανωτάτου Δικαστηρίου η οποία προστέθηκε εκ των υστέρων.
Οι εισηγήσεις των Ιρλανδών εμπειρογνωμόνων ήταν πιο ολοκληρωμένες, διότι μελέτησαν σε βάθος τα διάφορα προβλήματα και μίλησαν με όλους τους εμπλεκόμενους προτού καταλήξουν στα συμπεράσματά τους. Με την παράδοση της Έκθεσης, εντατικοποιήθηκε η προσπάθεια για υλοποίηση του μεταρρυθμιστικού προγράμματος.
Με τη βοήθεια και οικονομική υποστήριξη της DG Reform της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του Συμβουλίου της Ευρώπης, καθώς και της Πολιτείας, μέχρι σήμερα ολοκληρώθηκαν οκτώ έργα. Σε αυτά περιλαμβάνονται η ίδρυση του Διοικητικού Δικαστηρίου, η προαναφερόμενη μελέτη των Ιρλανδών εμπειρογνωμόνων, η δημιουργία αντικειμενικών κριτηρίων για πρόσληψη και προαγωγή δικαστών, η Δημιουργία Σχολής Δικαστών, η μελέτη για εισαγωγή στα δικαστήρια Συστήματος Ηλεκτρονικής Καταγραφής των Πρακτικών του Δικαστηρίου, οι δύο φάσεις για αναθεώρηση των Θεσμών Πολιτικής Δικονομίας, η ίδρυση νέου Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας και η ίδρυση Μόνιμης Επιτροπής Παρακολούθησης των Θεσμών αποτελούμενης από ίσο αριθμό δικαστών και δικηγόρων και έναν πρωτοκολλητή.
Θα ήθελα να τονίσω πως είναι υψίστης σημασίας να ψηφιστεί άμεσα το Νομοσχέδιο για τη σύσταση του Δευτεροβάθμιου Εφετείου, για το οποίο υπάρχει σύγκλιση απόψεων, ούτως ώστε να μπορέσει το Ανώτατο Δικαστήριο να προκηρύξει τις αναγκαίες θέσεις και να προλάβει να διορίσει τους νέους Εφέτες πριν το τέλος του χρόνου. Εάν γίνει αυτό θα μπορούμε να προχωρήσουμε αμέσως στη διεκπεραίωση των καθυστερημένων εφέσεων και να ξεκινήσουμε σιγά σιγά να μπαίνουμε σε μια νέα εποχή για την κυπριακή Δικαιοσύνη εξασφαλίζοντας ουσιαστική προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών.
Αν υπάρξει η παραμικρή καθυστέρηση, τότε η έναρξη λειτουργίας του Δευτεροβάθμιου Εφετείου την 1/1/2022 θα είναι ανέφικτη, με σοβαρότατες συνέπειες στη διεκπεραίωση των καθυστερημένων εφέσεων.
Νέα εποχή για την απονομή της δικαιοσύνης
-Τι σημαίνει τελικά η μεταρρύθμιση της Δικαιοσύνης για την Κύπρο και ποια τα οφέλη που θα έχει ο Κύπριος που θα αποτείνεται στα Δικαστήρια;
– Η διαχρονική αποστολή των Δικαστηρίων είναι η εφαρμογή του δικαίου για την επίλυση διαφορών μεταξύ των πολιτών. Όπως αναφέρθηκε στην Έκθεση Πική του 1989, «Το δίκαιο αποτελεί μέρος του πυρήνα της κοινωνίας και η Δικαστική Εξουσία το θεμέλιο της κοινωνικής οργάνωσης. Από την εύρυθμη λειτουργία των Δικαστηρίων εξαρτάται άμεσα η ποιότητα της ζωής που συναρτάται με την επικράτηση κράτους δικαίου και την ομαλή λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος. […] Η απρόσκοπτη απονομή της δικαιοσύνης είναι αλληλένδετη με την ποιότητα της ζωής και τη βεβαιότητα που δημιουργεί στον άνθρωπο η γνώση ότι τα δικαιώματα που του παρέχει το δίκαιο εξασφαλίζονται από τη Δικαιοσύνη.
Όσο πλούσια και αν είναι σε περιεχόμενο τα δικαιώματα του ανθρώπου σύμφωνα με τον νόμο, η υπόστασή τους είναι συνυφασμένη με τους μηχανισμούς που παρέχει η Πολιτεία για την αποτελεσματική διεκδίκησή τους. Όταν οι μηχανισμοί είναι ανεπαρκείς τα δικαιώματα αποδυναμώνονται. Η δυσλειτουργία των Δικαστηρίων μπορεί να οδηγήσει μέχρι και στον εξαφανισμό των δικαιωμάτων του πολίτη».
Γι’ αυτό και είναι απόλυτα αναγκαίο η Δικαιοσύνη να παραμένει πάντοτε λειτουργική και αποτελεσματική. Αυτός είναι και ο απώτερος στόχος της μεταρρύθμισης. Και ας μην ξεχνάμε ότι η μεταρρύθμιση του συστήματος απονομής δικαιοσύνης σηματοδοτεί μια νέα εποχή με οικονομικά οφέλη για τη χώρα, αφού η γρήγορη και αποτελεσματική δικαστική επίλυση αστικών και ιδιαίτερα εμπορικών διαφορών θα δημιουργήσει ένα φιλικό προς επενδύσεις περιβάλλον προσελκύοντας Κύπριους και ξένους επενδυτές.
– Η τελευταία προσπάθεια για να ψηφιστούν τα νομοσχέδια που αφορούν στις αλλαγές στη Δικαιοσύνη σκόνταψε στη Βουλή. Ωστόσο διαπιστώθηκε ότι και στο Ανώτατο Δικαστήριο υπήρχαν δυο σχολές σκέψης για τις αλλαγές που πρέπει να γίνουν. Πόσο επηρεάζει αυτό στο να προχωρήσουν τελικά τα πράγματα;
– Δεν είναι ορθό ότι υπάρχουν επιφυλάξεις σε όλα τα Νομοσχέδια. Απ’ ό,τι γνωρίζω, μόνο στο Νομοσχέδιο που αφορά στον διαχωρισμό του Ανωτάτου Δικαστηρίου υπάρχουν επιφυλάξεις ή διαφορετικές σχολές σκέψης. Αυτές είναι βεβαίως σεβαστές.
Με την ευκαιρία θα ήθελα να τονίσω ότι οι καθυστερημένες υποθέσεις είναι ο καλπάζων «καρκίνος» των Δικαστηρίων, τα οποία περνούν μια πρωτοφανή κρίση, κυρίως λόγω των καθυστερήσεων. Η ύπαρξη των καθυστερημένων υποθέσεων εμποδίζει την υλοποίηση της μεταρρύθμισης. Για παράδειγμα, εάν δεν εκλείψουν οι καθυστερήσεις, δημιουργούνται δυσκολίες στην εφαρμογή των νέων Θεσμών Πολιτικής Δικονομίας οι οποίοι, σύμφωνα με τις δεσμεύσεις προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στα πλαίσια του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, θα πρέπει να τεθούν σε εφαρμογή τον Σεπτέμβριο του 2023.
-Τι πρέπει να γίνει, κατά την άποψή σας, ώστε να επιτευχθεί η ψήφιση των νομοσχεδίων, πριν χαθεί και άλλος πολύτιμος χρόνος;
– Θα πρέπει να γίνει απόλυτα κατανοητό από όλους τους φορείς εξουσίας ότι εκείνο που επείγει είναι να ψηφιστεί άμεσα το Νομοσχέδιο για τη σύσταση του Δευτεροβάθμιου Εφετείου, ώστε να αρχίσει η εκδίκαση των καθυστερημένων εφέσεων και η ταυτόχρονη αποσυμφόρηση του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Αφού γίνει αυτό, μπορούν να συνεχίσουν οι προσπάθειες για επίτευξη της καλύτερης δυνατής λύσης επί των υπόλοιπων Νομοσχεδίων.
Μόνο αν αρχίσει η εκδίκαση των καθυστερημένων υποθέσεων και ο εκσυγχρονισμός του όλου συστήματος θα επανέλθει η εμπιστοσύνη του κοινού στα δικαστήρια και στον θεσμό της Δικαιοσύνης προστατεύοντας και ενισχύοντας το κράτος δικαίου, την κοινωνία και την οικονομία.
Tα 7
Σύμφωνα με τον διευθυντή Μεταρρύθμισης και Επιμόρφωσης του Ανωτάτου Δικαστηρίου Γ. Ερωτοκρίτου, αυτή τη στιγμή εκκρεμούν τα ακόλουθα έργα:
(1) Ηλεκτρονική Δικαιοσύνη ή το «e-justice», όπως είναι γνωστό, με σκοπό τη δημιουργία ενός νέου συστήματος ηλεκτρονικής καταχώρησης αγωγών και άλλων δικαστικών εγγράφων ώστε τα δικαστήρια να λειτουργούν χωρίς χαρτί.
(2) Διεκπεραίωση του Backlog των καθυστερημένων υποθέσεων, τόσο στα Επαρχιακά Δικαστήρια όσο και στο Ανώτατο με σκοπό την ταχύτερη εκδίκαση όλων των δικαστικών υποθέσεων ούτως ώστε οι καθυστερημένες υποθέσεις να μην αποτελούν τροχοπέδη στην υπόλοιπη μεταρρύθμιση.
(3) Ίδρυση Εμπορικού Δικαστηρίου και Ναυτοδικείου ώστε να υπάρχει εξειδίκευση.
(4) Δημιουργία Ανεξάρτητης Υπηρεσίας για τη διοίκηση των Δικαστηρίων και τη διαχείριση όλων των υπηρεσιών που προσφέρουν. Η συγκεκριμένη μεταρρυθμιστική αλλαγή αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα μεταρρυθμιστικά έργα αφού θα επιφέρει ριζικές αλλαγές στη διοίκηση των Δικαστηρίων αυξάνοντας τη λειτουργικότητα και αποδοτικότητά τους. Γι’ αυτό υποστηρίζεται θερμά από τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο.
(5) Ψηφιοποίηση της καταχώρησης υποθέσεων σχετικών με θέματα Αφερεγγυότητας και την ηλεκτρονική διασύνδεση της Υπηρεσίας Αφερεγγυότητας με τα Πρωτοκολλητεία των Δικαστηρίων, ώστε να επιταχυνθεί η διεκπεραίωση των υποθέσεων.
(6) Ανέγερση νέου σύγχρονου δικαστικού μεγάρου του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας που εκκρεμεί εδώ και αρκετά χρόνια.
(7) Ψήφιση των Νομοσχεδίων για τη δημιουργία του Δευτεροβάθμιου Εφετείου και πιθανώς τον διαχωρισμό του υφιστάμενου Ανωτάτου Δικαστηρίου σε Ανώτατο Συνταγματικό και Ανώτατο Δικαστήριο.
Η ίδρυση του Δευτεροβάθμιου Εφετείου ήταν μάλιστα από τις βασικότερες εισηγήσεις της Έκθεσης του Ανωτάτου Δικαστηρίου το 2016. Στη σελίδα 27 της Έκθεσης αναφέρεται ότι με τη δημιουργία του Δευτεροβάθμιου Εφετείου το Ανώτατο Δικαστήριο θα καθίστατο Τριτοβάθμιο Δικαστήριο. Όμως, μετά από συζητήσεις που ακολούθησαν μεταξύ του Προέδρου της Δημοκρατίας και του Ανωτάτου Δικαστηρίου, συμπεριλήφθηκαν στο πακέτο των Νομοσχεδίων πρόνοιες για διαχωρισμό του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Σήμερα το Ανώτατο Δικαστήριο κατά πλειοψηφία διαφωνεί με αυτό τον σχεδιασμό. Σύντομα θα διαφανεί τι τελικά θα προτιμηθεί.
Νέα εποχή με κανονισμούς πολιτικής δικονομίας αρχίζει σύντομα. Στόχος, όπως αναφέρει ο κ. Ερωτοκρίτου, είναι να κτυπηθεί η κατάχρηση των διαδικασιών από τους διαδίκους.
-Πρόσφατα εγκρίθηκαν από το Ανώτατο Δικαστήριο οι νέοι Κανονισμοί Πολιτικής Δικονομίας. Πόσο εκτιμάται ότι θ’ αλλάξουν τις διαδικασίες και πόσο θα βοηθήσει στην επιτάχυνση της απονομής της δικαιοσύνης;
– Κατ’ αρχάς θα πρέπει να αναγνωριστεί το έργο της Επιτροπής Θεσμών της Κύπρου η οποία εργάστηκε εξίσου σκληρά με την ομάδα του λόρδου Dyson και προέβη σε αλλαγές στα κείμενα, ώστε να βεβαιωθεί ότι οι προτεινόμενοι Κανονισμοί συνάδουν με την κυπριακή πραγματικότητα. Είμαι βέβαιος ότι οι νέοι Θεσμοί θα επιτρέψουν στα κυπριακά δικαστήρια να χειρίζονται τις υποθέσεις δίκαια, αποτελεσματικά και με αναλογικό κόστος. Το μεγαλύτερο όφελος αναμένεται να είναι η επιτάχυνση των δικαστικών διαδικασιών.
-Συμφωνείτε ότι όσα και να αλλάξουν, αν δεν αλλάξουμε νοοτροπίες και κουλτούρες στα Δικαστήρια δεν θα πετύχουμε πολλά;
– Συμφωνώ απόλυτα. Η αλλαγή κουλτούρας και νοοτροπίας αποτελεί επιτακτική ανάγκη. Όμως αντιλαμβάνεστε ότι αυτό δεν μπορεί να γίνει από τη μια μέρα στην άλλη. Η συμβολή όλων των εμπλεκομένων -δικαστών και δικηγόρων- είναι πολύ σημαντική. Γι’ αυτό έχει διαμορφωθεί ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα εκπαίδευσης και επιμόρφωσης για δικηγόρους και δικαστές, ούτως ώστε να διασφαλίσουμε την ομαλή εφαρμογή και επιτυχία του νέου συστήματος.
Να αναφέρω επίσης ότι οι Θεσμοί, μεταξύ άλλων, στοχεύουν στην καταστολή της κατάχρησης των διαδικασιών από τους διαδίκους. Γι’ αυτό χρειάζεται όπως οι δικαστές, χρησιμοποιώντας τις νέες εξουσίες που τους δίδονται, επιμένουν στην πιστή τήρηση των δικονομικών κανόνων.
Θα γράψουμε Ιστορία αν…
-Ποια τα επόμενα βήματα για την εφαρμογή των κανονισμών αυτών;
– Όπως προανέφερα, οι νέοι Θεσμοί έχουν εγκριθεί από το Ανώτατο Δικαστήριο και τώρα πρόκειται να ξεκινήσει ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα με στόχο την επεξήγηση των Θεσμών και την εκπαίδευση των δικαστών, των δικηγόρων και του προσωπικού των δικαστηρίων.
Καταληκτικά θα έλεγα ότι αυτή είναι μια μοναδική ευκαιρία που μας προσφέρεται για να εκσυγχρονίσουμε τους Θεσμούς, μετά από 70 χρόνια, με απώτερο στόχο την επιτάχυνση της απονομής της δικαιοσύνης. Η απόφαση του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου, της Ένωσης Δικαστών και στη συνέχεια του Ανώτατου Δικαστηρίου να υιοθετήσουν τους νέους Θεσμούς θα καταγραφεί στην Ιστορία ως μια από τις πιο θετικές μεταρρυθμίσεις στον χώρο της Δικαιοσύνης.
πηγή: philenews.com
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Ο “καραμανλικός” καθηγητής και ο παραιτηθείς επικεφαλής της ΑΕΠΠ
Σεμέδο: Όλη η δικογραφία λέξη προς λέξη
