Τις τελευταίες μέρες εκτός του κορωνοϊού απασχόλησε την ελληνική επικαιρότητα και μια απαράδεκτη πράξη που φέρεται ότι διέπραξε γνωστός τηλεοπτικός παρουσιαστής, που για πολλά χρόνια διατηρούσε το ρόλο του σατυρικού επικριτή των κακώς κειμένων της ελληνικής πραγματικότητας.
Η πράξη αφορούσε μια μορφή σύγχρονης εκδικητικής συμπεριφοράς μέσω του διαδικτύου, που διεθνώς ονομάζεται reverge porn, και σημαίνει πορνό εκδίκησης. Η μορφή αυτή αποτελεί τα τελευταία χρόνια μια διεθνή τάση, όπου συνήθως ένας πρώην σύζυγος ή σύντροφος δημοσιεύει στο διαδίκτυο, φωτογραφίες ή βίντεο από προσωπικές ερωτικές ή σεξουαλικές στιγμές του συζύγου ή εραστή του, χωρίς την συναίνεσή του και εν αγνοία του. Η τάση δυστυχώς είναι παγκόσμια και ιδιαίτερα ανοδική. Το εντυπωσιακό είναι ότι τα θύματα είναι γυναίκες σε ποσοστό περίπου 90%, τέτοιο που μπορεί να πει κανένας ότι ουσιαστικά είναι ένα έγκλημα κατά των γυναικών.
Ο δράστης συνήθως υποκινείται από την επιθυμία να τιμωρήσει, να απειλήσει ή να ελέγξει το θύμα και οι συνέπειες μπορεί να είναι καταστροφικές, αφού η ανάρτηση στο διαδίκτυο γίνεται συνήθως σε ιστότοπους με μεγάλη επισκεψιμότητα και η δημοσιοποίηση των ιδιωτικών στιγμών συνοδεύεται με αναγνωρίσιμα στοιχεία, όπως το πρόσωπο του θύματος. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων αποκαλύπτονται προσδιοριστικά στοιχεία μόνον του θύματος και αποκρύπτεται το πρόσωπο του θύτη.
Το πορνό εκδίκησης και οι ιστότοποι που αναρτάται εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στις ΗΠΑ και, ως εκ τούτου, η αμερικανική νομοθεσία είναι ίσως η πιο προηγμένη για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Σύμφωνα με την Πρωτοβουλία για τα Πολιτικά Δικαιώματα στον Κυβερνοχώρο, 48 Πολιτείες στις ΗΠΑ έχουν εξειδικευμένους νόμους για τον κολασμό του πορνό εκδίκησης.
Στον υπόλοιπο κόσμο οι Φιλιππίνες εισήγαγαν ειδική νομοθεσία το 2009, η οποία ισχύει ανεξάρτητα από την ύπαρξη συναίνεσης ή όχι. Η οποιαδήποτε ανάρτηση τέτοιου υλικού είναι απαγορευμένη.
Στην Αυστραλία, η Πολιτεία της Βικτώριας έχει ειδική νομοθεσία για την αντιμετώπιση της εκδικητικής πορνογραφίας από το 2013.
Το Ισραήλ έγινε η πρώτη χώρα που κατέταξε το δράστη πορνό εκδίκησης ως σεξουαλικό δράστη το 2014. Το πορνό εκδίκησης θεωρείται σεξουαλικό έγκλημα και προβλέπεται ποινή φυλάκισης έως πέντε ετών. Το ίδιο έτος, ο Καναδάς και η Ιαπωνία ποινικοποίησαν τη «μη συναινετική διανομή προσωπικών εικόνων».
Στην Ευρώπη πρώτη η Γερμανία το 2014 θέσπισε ειδικό ποινικό νόμο που προβλέπει ποινή φυλάκισης μέχρι 2 χρόνια και χρηματική ποινή έως 60.000 ευρώ. Η ίδια ποινή προβλέπεται στη Μάλτα και στη Μ. Βρετανία με νόμους που θεσπίστηκαν το 2016 και 2015 αντίστοιχα. Αντίστοιχες ποινές προβλέφθηκαν και στη Γαλλία αλλά με όχι αυστηρό πλαίσιο. Η Ιταλία θέσπισε νόμο το 2019, που προβλέπει φυλάκιση από 1-6 χρόνια και χρηματική ποινή από 5.000-15.000 ευρώ. Στην Γερμανία εκδόθηκε απόφαση που υποχρέωσε συντρόφους να σβήσουν τις φωτογραφίες μετά τον τερματισμό της σχέσης τους. Σχετική οδηγία έχει εκδώσει και η Ε.Ε. (Οδηγία 2018/1808 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου).
Όμως πως αντιμετωπίζει ο Έλληνας νομοθέτης την περίπτωση αυτή; Στην ελληνική νομοθεσία δεν προβλέπεται ειδικό ποινικό αδίκημα για τις περιπτώσεις αυτές αλλά αντιμετωπίζονται στα πλαίσια του νόμου περί παραβίασης προσωπικών δεδομένων, σύμφωνα με τον οποίο όποιος επεξεργάζεται, μεταδίδει , ανακοινώνει ή καθιστά προσιτά προσωπικά δεδομένα σε μη δικαιούμενα πρόσωπα ή επιτρέπει σε αυτά να λάβουν γνώση τους τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι 5 χρόνια και χρηματική ποινή και αν πρόκειται για ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα, όπως η ερωτική και σεξουαλική ζωή κάποιου, με φυλάκιση από 1 ως 5 χρόνια και Χρημ. Ποινή. Η πράξη αυτή γίνεται κακουργηματική (κάθειρξη 5-10 χρόνια και Χρημ. Ποινή) αν ο δράστης είχε σκοπό να προσπορίσει στον εαυτό του ή σε άλλον παράνομο περιουσιακό όφελός ή να βλάψει τρίτον. Αν γίνεται από αμέλεια επιβάλλεται ποινή φυλάκισης μέχρι 3 μήνες και Χρημ. Ποινή. Βεβαίως πάντα υπάρχει η δυνατότητα αντιμετώπισης της κατάστασης και μέσω ασφαλιστικών μέτρων και αγωγών.
Το πορνό εκδίκησης χρειάζεται δραστική αντιμετώπιση τόσο σε ποινικό όσο και σε αστικό επίπεδο. Ο δράστης θα πρέπει να γνωρίζει ότι δεν μπορεί να καταστρέφει ανθρώπους πίσω από την ανωνυμία και το σκοτεινό ίντερνετ. Πρέπει να θεσμοθετηθεί ένα σύστημα που θα μπορεί να ανακαλυφθεί εύκολα, να οδηγηθεί στη δικαιοσύνη και εφόσον αποδειχθεί η ενοχή του να καταδικαστεί σε ποινές που αντιστοιχούν στη σοβαρότητα του αδικήματος και να υποχρεωθεί σε ανάλογες αποζημιώσεις. Και εδώ η σοβαρότητα είναι εμφανής και πασίδηλη.
Ο διασυρμός μέσω του διαδικτύου μπορεί να είναι καταστροφικός για τα θύματα τόσο ψυχολογικά όσο και επαγγελματικά και κοινωνικά.
Ο χρόνος πιά δεν περιμένει. Η ανθρώπινη αξιοπρέπεια θα πρέπει να προστατευθεί εδώ και τώρα.
Βασίλης Χειρδάρης
Ποινικολόγος
