«Και να διατασσόταν οργανωμένη προληπτική απομάκρυνση των κατοίκων, δεν θα υλοποιούνταν, καθώς δεν ήταν οργανωμένοι, ούτε η περιφέρεια ούτε οι δήμοι» είπε στην δίκη για την τραγωδία στο Μάτι ο απόστρατος αντιστράτηγος της Πυροσβεστικής Ανδριανός Γκουρμπάτσης, που ξεκίνησε σήμερα την κατάθεση του.
Ο κ. Γκουρμπάτσης, πραγματογνώμονας εγκλημάτων εμπρησμού, που διορίστηκε ως τεχνικός σύμβουλος οικογενειών θυμάτων, βρέθηκε ενώπιον των δικαστών του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου για να καταθέσει για τα στοιχεία που περιλαμβάνει στην τεχνική έκθεση που συνέταξε σχετικά με την φωτιά της 23ης Ιουλίου 2018 που εξελίχθηκε σε εκατόμβη νεκρών.
«Μιλάμε για τη δεύτερη φωτιά σε θύματα στον κόσμο τον 21ο αιώνα. Την πρώτη στην Ελλάδα. Ο αρχηγός δεν συντόνιζε. Από τις συνομιλίες προκύπτει πως ο καθένας πήγαινε όπου ήθελε και κάποια στιγμή χάθηκε ο συντονισμός» ανέφερε στην κατάθεση του ο αντιστράτηγος, δίνοντας το στίγμα για την αλυσίδα των παραγόντων που μετέβαλαν την πυρκαγιά σε όλεθρο.
Απαντώντας στις ερωτήσεις του εισαγγελέα Έδρας Παναγιώτη Μανιάτη, ο μάρτυρας αφού διευκρίνισε πως για την απομάκρυνση πολιτών δεν ήταν απαραίτητη η εισήγηση της Πυροσβεστικής, συνέχισε λέγοντας πως και να λαμβάνονταν έγκαιρα, δηλαδή μέχρι τις 17.30, απόφαση, δεν θα μπορούσε να υλοποιηθεί, καθώς η Αυτοδιοίκηση δεν ήταν κατάλληλα προετοιμασμένη όπως θα όφειλε.
Εισαγγελέας: Εσείς λέτε πάντως ότι ακόμα και να διατασσόταν δεν θα υλοποιούνταν;
Α. Γκουρμπάτσης: Ναι, οι δήμοι και η περιφέρεια δεν είχαν οργανωθεί όπως έλεγε ο νόμος.
Εισαγγελέας: Λέτε δηλαδή πως δεν υπήρχαν μνημόνια ενεργειών και πως η μη εισήγηση από την Πυροσβεστική λειτούργησε ως άλλοθι;
Α. Γκουρμπάτσης: Δεν έγινε η απομάκρυνση διότι φοβήθηκαν πως εάν διατασσόταν, θα υπήρχαν περισσότερα θύματα. Δεν υπήρχε πρόβλεψη για το πώς θα απομακρυνθεί ο κόσμος, που θα συγκεντρωθεί κλπ και προτίμησαν να μην γίνει απομάκρυνση.
Αναφερόμενος στην διαχείριση της φωτιάς από την Πυροσβεστική, ο μάρτυρας τόνισε πως η αδράνεια των αρμοδίων αξιωματικών να ενεργοποιήσουν τα εναέρια μέσα έπαιξε καθοριστικό ρόλο και «κόστισε» στο τραγικό αποτέλεσμα. «Έπρεπε να δράσουν τα εναέρια. Εκεί είναι το καθοριστικό. Εκεί έπρεπε να αναχαιτιστεί η φωτιά» είπε ο απόστρατος αξιωματικός, που συνέχισε λέγοντας ότι «ανεξάρτητα εάν έγινε η εισήγηση (για απομάκρυνση) ή όχι, η Πυροσβεστική έπρεπε να ενεργήσει με πολλά οχήματα για τη διάσωση των ανθρώπων. Ήξεραν πως η κατεύθυνση του ανέμου ήταν δυτική. Όφειλε ο μηχανισμός να είναι προετοιμασμένος να σώσει κόσμο» τόνισε ο μάρτυρας.
Κατά τον τεχνικό σύμβουλο των θυμάτων, από την προηγούμενη ημέρα, που ήταν γνωστό πως ο κίνδυνος για πυρκαγιά ήταν αυξημένος, δεν ελήφθησαν τα απαραίτητα μέτρα για αυξημένη εναέρια επιτήρηση και για γενική επιφυλακή. «Μερική επιφυλακή ίσον τίποτα! Έπρεπε να γίνει γενική επιφυλακή. Να έρθει κόσμος να στελεχώσει οχήματα. Εδώ κινητοποιήθηκαν μόνο 33 υδροφόρα. Είχαμε αυτοκίνητα και δεν είχαμε κόσμο να τα επανδρώσει. Ο κ. Φωστιέρης (διοικητής ΕΣΚΕ) μπορούσε από το στάδιο επιφυλακής 2 να το πάει στο 3. Στη γενική επιφυλακή σε περίπου μία ώρα φτάνει το προσωπικό. Όταν την διατάζεις 17:30 μέχρι να φτάσουν στις θέσεις τους.. πάει ο κόσμος κάηκε! Ο αρχηγός και υπαρχηγός μπορούν να διατάξουν γενική επιφυλακή. Για την Αττική και ο περιφερειάρχης μπορούσε να διατάξει» τόνισε ο μάρτυρας.
Αναφερόμενος στον διοικητή του ΕΣΚΕ τόνισε πως με τις επιλογές του, παρά την επικινδυνότητα της ημέρας, δεν βρισκόταν επαρκές προσωπικό στην θέση του . «Για αυτό κάποια στιγμή έχασαν την ψυχραιμία τους και έβριζαν τον κόσμο» ανέφερε ο μάρτυρας.
Είπε επίσης πως «ήταν ατελέσφορη η προσπάθεια που έγινε με το αεροσκάφος αερολέσχης για εναέρια επιτήρηση, που δεν αντιλήφθηκε τη φωτιά. Εάν σηκωνόταν, όπως γινόταν παλιότερα, δύο καναντέρ, ένα στο νότιο και ένα στον βόρειο τομέα, δεν θα συνέβαινε αυτό. Εάν εφαρμοζόταν αυτό το σύστημα, θα έβλεπαν τις φωτιές αμέσως» .
Ο κ. Γκουρμπάτσης επισήμανε μάλιστα πως εκείνη την ημέρα «και τα πέντε αεροσκάφη Πυροσβεστικής ήταν διαθέσιμα για εναέρια επιτήρηση» ενώ ανέφερε πως την προηγούμενη ημέρα και ενώ υπήρχε η γνώση για αυξημένο κίνδυνο πυρκαγιάς μεγέθους 4, αεροσκάφος της Πυροσβεστικής χρησιμοποιήθηκε για αεροκομιδή, κάτι που δεν είναι στα καθήκοντα του Σώματος.
Σε ερώτηση του εισαγγελέα ποιος έχει την τελική ευθύνη για τις αποφάσεις που λαμβάνονται, ο αντιστράτηγος είπε: «Ο αρχηγός προΐσταται όλων. Ο αρχηγός βοηθάται από τους υπαρχηγούς».
Όπως ανέφερε ο μάρτυρας, εκείνη την ημέρα στο ΕΣΚΕ βρισκόταν η φυσική και η πολιτική ηγεσία του Πυροσβεστικού Σώματος και συνέχισε λέγοντας για τον τότε υπουργό Νίκο Τόσκα: «Οι πολιτικοί πηγαίνουν εκεί από ενδιαφέρον.. για να ενημερώνονται, όμως δεν παρεμβαίνουν επιχειρησιακά. Στην αυτήν την περίπτωση ωστόσο υπάρχουν επικοινωνίες, όπως για παράδειγμα του διοικητή του ΕΣΚΕ, ο οποίος ακούγεται να λέει για τα εναέρια μέσα “θα μιλήσω με τον υπουργό”. Θεωρώ ότι ο κ. Τόσκας παρενέβαινε επιχειρησιακά».
Ερωτηθείς από τον εισαγγελέα για την φωτιά που είχε ξεσπάσει λίγο νωρίτερα εκείνη την ημέρα στην Ελευσίνα στις εγκαταστάσεις της motor oil, ο κ. Γκουρμπάτσης είπε πως διατέθηκε, με εκτροπή, εναέριο, ενώ πλέον η φωτιά «ήταν έρπουσα», μετά από συνδρομή που ζητήθηκε από την επιχείρηση.
Εισαγγελέας: Με αυτά τα επιχειρησιακά δεδομένα που λέτε ήταν δικαιολογημένη η εκτροπή του εναέριου μέσου αντί για Ανατολική Αττική προς Motor Oil;
Α. Γκουρμπάτσης: Σε καμία περίπτωση! Πρώτο μέλημα του πυροσβέστη είναι να σώζει ανθρώπινες ζωές και όχι δομές.
Εισαγγελέας: Η φωτιά ήταν εκτός διυλιστηρίων;
Α. Γκουρμπάτσης: Ακριβώς.
Όσον αφορά την παντελή έλλειψη ενημέρωσης των κατοίκων για τον κίνδυνο που πλησίαζε το Μάτι, καθώς τότε το «112» δεν λειτουργούσε όπως σήμερα, ο μάρτυρας εξέφρασε την πεποίθηση του ότι «το ελάχιστο που μπορούσαν να κάνουν ήταν να ενημερώσουν τους πολίτες. Το ελικόπτερο της Πυροσβεστικής έχει μεγαφωνικό. Το ελικόπτερο της Αστυνομίας έχει επίσης μεγαφωνικό σύστημα πιο ενισχυμένο από το δικό μας. Μάλιστα, τότε, είχε κάνει και δηλώσεις ο κ. Τόσκας πως τα επιχειρησιακά μέσα της Αστυνομίας εντάσσονται στο σχεδιασμό του ΠΣ. Αυτές τις δηλώσεις τις έκανε στην άσκηση δια πυρός, του Πυροσβεστικού Σώματος που γίνεται κάθε Μάιο».
Στο σκέλος των ενεργειών που έγιναν για την διάσωση πολιτών, ο μάρτυρας τόνισε πως οι διαδικασίες ξεκίνησαν μετά τις 10 το βράδυ και ενώ πλέον υπήρχαν ήδη νεκροί.
Συνήγορος προς Υποστήριξη της Κατηγορίας: Υπάρχει κατάθεση στη δικογραφία που λέει επί λέξει, «ευτυχώς που δεν μπήκαν οι πυροσβέστες στο Μάτι διότι θα είχαν καεί κι αυτοί». Τι λέτε για αυτό;
Μάρτυρας: Εμείς μιλάμε εκ του αποτελέσματος. Οι πυροσβέστες να μπουν στο Μάτι όταν έχει κατέβει η φωτιά δεν νομίζω ότι θα έκαναν και τίποτα. Θα έπρεπε να έχουν γίνει ενέργειες από πριν. Το δελτίο της Πυροσβεστικής λέει πως σώθηκαν 40 άτομα, χωρίς στοιχεία και άλλο τίποτα. Εκτός εάν έβαζαν μέσα στο όχημα στην λεωφόρο Μαραθώνος όποιον έβλεπαν…
Η κατάθεση του μάρτυρα θα συνεχιστεί αύριο.
