Την αποκάλυψη της ταυτότητας των «προστατευόμενων» μαρτύρων με τις κωδικές ονομασίες «Μάξιμος Σαράφης» και «Αικατερίνη Κελέση» στην υπόθεση Novartis ζητούν από την εισαγγελέα του Αρείου Πάγου ο πρώην πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς και ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας.
Των ΠΕΤΡΟΥ ΚΟΥΣΟΥΛΟΥ, ΜΑΡΓΑΡΙΤΑΣ ΧΡΥΣΙΚΟΥ
Η «Μ» αποκαλύπτει της αιτήσεις του Αντώνη Σαμαρά και του Γιάννη Στουρνάρα προς τον Άρειο Πάγο
Τι δηλώνει ο δικηγόρος τους, Χρίστος Μυλωνόπουλος
Σε δύο ξεχωριστές αιτήσεις τους προς την ανώτατη εισαγγελική λειτουργό της χώρας, οι δύο άνδρες υποστηρίζουν ότι οι δύο προστατευόμενοι μάρτυρες εντελώς παράνομα τελούν υπό καθεστώς ανωνυμίας, ενώ ο Αντώνης Σαμαράς κάνει λόγο για συμμετοχή τους στην «πρωτοφανή, χυδαία πολιτικοδικαστική σκευωρία» που στήθηκε εναντίον του και εναντίον των υπόλοιπων πολιτικών προσώπων.
Στις αιτήσεις τους -που υπογράφει ο γνωστός δικηγόρος και καθηγητής της Νομικής Αθηνών Χρίστος Μυλωνόπουλος και έχουν υποβληθεί στην εισαγγελέα του Αρείου Πάγου από την περασμένη άνοιξη- αναπτύσσεται νομικά το παράνομο της απόδοσης του χαρακτηρισμού ως μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος στον «Μάξιμο Σαράφη» και στην «Αικατερίνη Κελέση», χωρίς ωστόσο να συντρέχουν οι προϋποθέσεις των τότε αλλά και των σήμερα ισχυουσών διατάξεων του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας και της εν γένει νομοθεσίας, εθνικής και υπερεθνικής.
Σύμφωνα με τις έγγραφες αιτιάσεις τους, τις οποίες έχει κατ’ αποκλειστικότητα στη διάθεσή της η εφημερίδα «ΜΠΑΜ στο Ρεπορτάζ», γίνεται αναφορά στο έτος 2018 όπου σχηματίσθηκε σε βάρος τους ποινική δικογραφία σχετικά με την υπόθεση Novartis και η οποία ως γνωστόν μπήκε στη συνέχεια στο αρχείο.
Τα πρόσωπα με την κωδική ονομασία «Μάξιμος Σαράφης» και «Αικατερίνη Κελέση», που κατέθεσαν στο πλαίσιο της εισαγγελικής έρευνας για τη Novartis, «κατέθεσαν εν γνώσει τους ψευδή περιστατικά στο πλαίσιο μιας, όπως αναφέρω, «πρωτοφανούς, χυδαίας πολιτικοδικαστικής σκευωρίας. Την 15.2.2018 υπέβαλα έγκληση μ.α. και κατά των ανωτέρω προσώπων για ψευδορκία μάρτυρα και συκοφαντική δυσφήμηση σε βάρος μου».
«Δεν εμπλέκεται»
Ο πρώην πρωθυπουργός αρχικά αναφέρεται στην αρχειοθέτηση σκέλους της υπόθεσης της έρευνας Novartis που αφορούσε το πρόσωπό του και η οποία φιλτραρίστηκε από τέσσερις εισαγγελικούς λειτουργούς, αφού πέρασε στο αρχείο με διάταξη της τότε επικεφαλής της Εισαγγελίας κατά της Διαφθοράς Ελένης Τουλουπάκη, η οποία υιοθέτησε στο ακέραιο το πόρισμα των δύο εισαγγελέων που συνεπικουρούσαν το έργο της, Χρήστου Ντζούρα και Στυλιανού Μανώλη, διάταξη μάλιστα η οποία επικυρώθηκε και από τον αρμόδιο αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου Παναγιώτη Μπρακουμάτσο.
Ειδικότερα, κατόπιν ενδελεχούς έρευνας, οι εισαγγελικοί λειτουργοί κατέληγαν στο ότι «…από τη μέχρι τώρα έρευνά μας που αφορούσε έλεγχο εικονικότητας των συναλλαγών της εταιρείας Novartis με άλλες εταιρείες ή φυσικά πρόσωπα … προκύπτει ότι το φυσικό πρόσωπο με στοιχεία Σαμαράς Αντώνιος του Κωνσταντίνου δεν εμπλέκεται σε καμία περίπτωση με τα ερευνώμενα φυσικά ή νομικά πρόσωπα, παρέλκει κατά την άποψή μας η συνέχιση της προκαταρκτικής εξέτασης. Κατόπιν των ανωτέρω δεν προέκυψαν οι απαιτούμενες κατά το άρθρο 43 ΚΠΔ ενδείξεις για την άσκηση δίωξης περί του ότι ο τέως πρωθυπουργός της χώρας Αντώνης Σαμαράς τέλεσε τις διερευνώμενες πράξεις της δωροληψίας πολιτικών αξιωματούχων, της παθητικής δωροδοκίας και της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες ή άλλη συναφή αυτεπαγγέλτως διωκόμενη πράξη…».
«Αρχείο για όλους»
Μάλιστα, ο πρώην πρωθυπουργός υπενθυμίζει ότι η υπόθεση μπήκε στο αρχείο για όλους συλλήβδην τούς αρχικά εμπλεκομένους από τους «προστατευόμενους» μάρτυρες, δηλαδή τους Γιάννη Στουρνάρα, Παναγιώτη Πικραμμένο, Γιώργο Κουτρουμάνη, Ευάγγελο Βενιζέλο, Ανδρέα Λυκουρέντζο, Άδωνι Γεωργιάδη και Δημήτριο Αβραμόπουλο, καθώς δεν προέκυψαν στοιχεία εις βάρος τους, ενώ και ως προς τον Ανδρέα Λοβέρδο το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών αποφάνθηκε τον Αύγουστο του 2022 ότι δεν προκύπτουν επαρκείς ενδείξεις για να στηριχθεί κατηγορία σε βάρος του.
«Εν προκειμένω, τα μοναδικά στοιχεία που διατυπώθηκαν σε βάρος μου και σε βάρος των λοιπών, πλην εμού, πολιτικών ήταν οι καταθέσεις των λεγομένων ‘‘μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος’’», σημειώνει ο πολιτικός.
Γιατί πρέπει να βγουν οι κουκούλες…
Στις αιτήσεις και των δύο ανδρών, αφού αναλύονται διεξοδικά οι λόγοι και οι νομικές προϋποθέσεις ένταξης προσώπων στο καθεστώς προστασίας μαρτύρων αλλά και οι λόγοι που μπορεί να οδηγούν στην ανάκληση της πράξης του χαρακτηρισμού ως μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος, και κατά συνέπεια στην άρση του καθεστώτος ανωνυμίας και προστασίας, εξηγούνται οι λόγοι για τους οποίους αιτούνται να βγουν οι «κουκούλες» από τους συγκεκριμένους μάρτυρες, των οποίων, όπως εξηγούν, γνωρίζουν τα στοιχεία της ταυτότητάς τους και τους οποίους και κατονομάζουν. Μάλιστα ο Αντ. Σαμαράς επικαλείται δημόσιες δηλώσεις του τότε υπουργού Υγείας Παύλου Πολάκη, που αποκαλύπτει ότι πρόκειται για στελέχη της Novartis.
«Είναι ηλίου φαεινότερον ότι ως προς τους εις βάρος μου καταθέσαντες μάρτυρες ‘‘Σαράφης’’ και ‘‘Κελέση’’ ουδόλως συνέτρεξαν οι προϋποθέσεις συγκάλυψης της ταυτότητάς τους υπό οποιαδήποτε νομική βάση για τους εξής λόγους», σημειώνει ο Αντώνης Σαμαράς:
«* Διότι με την αρχειοθετική διάταξη που εκδόθηκε ως προς το πρόσωπό μου (όπως άλλωστε και ως προς τα λοιπά πολιτικά πρόσωπα στα οποία αυτή αφορούσε), με το απαλλακτικό βούλευμα για τον Ανδρέα Λοβέρδο και με το βούλευμα του 25/2022 Δικαστικού Συμβουλίου του άρθρου 86 παρ. 4 Σ. έγινε δεκτό ότι οι καταθέσεις των ανωτέρω μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος ήσαν ουσιαστικά μηδενικής αξίας, μη δυνάμενες να συμβάλουν ολωσδιόλου στην αποκάλυψη κάποιου εγκλήματος, αφού κρίθηκε ότι ‘‘δεν εμπλέκομαι σε καμία περίπτωση με τα ερευνώμενα φυσικά ή νομικά πρόσωπα’’ και ότι ‘‘δεν προέκυψαν οι απαιτούμενες κατά το άρθρο 43 ΚΠΔ ενδείξεις για την άσκηση δίωξης’’.
* Διότι, όπως προκύπτει από δηλώσεις του τότε υφυπουργού Υγείας Παύλου Πολάκη, οι ανωτέρω προστατευόμενοι μάρτυρες ήταν στελέχη της Novartis στο Διαδίκτυο υπό τον τίτλο: ‘‘Πολάκης: Στελέχη της Novartis οι προστατευόμενοι μάρτυρες που κελάηδησαν – Στην αποκάλυψη ότι οι προστατευόμενοι μάρτυρες είναι στελέχη της Novartis προχώρησε ο αναπληρωτής υπουργός Υγείας Παύλος Πολάκης μιλώντας στον Αντέννα’’.
* Διότι, όπως προκύπτει από το περιεχόμενο της έγκλησης-μήνυσης που ανακοινώθηκε στον ηλεκτρονικό Τύπο του τέως μάρτυρα δημοσίου συμφέροντος κ. Νικολάου Μανιαδάκη κατά των δύο έτερων ‘‘προστατευομένων μαρτύρων’’, ήτοι των κ.κ. ‘‘Μάξιμου Σαράφη’’ και ‘‘Αικατερίνης Κελέση’’, αλλά και από δημόσιες τοποθετήσεις του πληρεξουσίου δικηγόρου τους κ. Παύλου Σαράκη, αμφότεροι οι ανωτέρω δύο μάρτυρες:
– Ήταν αμέσως εμπλεκόμενοι, συμμετέχοντας ενεργά στη διερευνώμενη υπόθεση, αλλά και αποσκοπούσαν και σε ίδιον όφελος. Ειδικότερα κατά την ως άνω μήνυση απεκαλύφθη ότι αμφότεροι οι ανωτέρω μάρτυρες ήταν ο ένας στέλεχος της Novartis και η άλλη γραμματέας μεγαλοστελέχους της εταιρείας.
Ειδικότερα, ο μεν πρώτος, Φιλίστωρ Δεστεμπασίδης, ως στέλεχος της Novartis δέχθηκε και ενθυλάκωσε στην περιουσία του παράνομα χρηματικά οφέλη ύψους τουλάχιστον 433.000 ευρώ, τα οποία του δόθηκαν από άτομο που κατέχει την ιδιότητα του υπόπτου στην εν λόγω υπόθεση, ήτοι του κ. Εμμανουήλ Βουλκίδη, ο οποίος στις έγγραφες εξηγήσεις του τον κατονομάζει ευθέως, η δε δεύτερη, κα Μαρία Μαραγγέλη συμμετείχε πέραν πάσης αμφιβολίας στις αξιόποινες πράξεις που καταλογίζονται στον πρώην εργοδότη της.
– Άπαντες (συμπεριλαμβανομένου του κ. Μανιαδάκη) έχουν προσέλθει και εισφέρει κατ’ επανάληψη τις γνώσεις τους εν σχέσει με την εταιρεία Novartis ενώπιον των Αμερικανικών Δικαστικών Αρχών.
– Έχουν προφανή, αδιαμφισβήτητα και αμιγώς ιδιοτελή κίνητρα χρηματικής αποζημίωσης, κατά τις προβλεπόμενες διατάξεις του αμερικανικού δικαίου, της τάξεως του 10% έως και 30% επί του τελικού προστίμου που θα επιβληθεί στον εκεί ελεγχόμενο».
Δεν κινδυνεύουν
Μάλιστα ο Αντώνης Σαμαράς, ο οποίος έχει ευθύς εξαρχής μηνύσει τους δύο μάρτυρες, ξεκαθαρίζει ότι «ουδόλως συντρέχει περίπτωση ανησυχίας για πράξεις εκφοβισμού ή αντεκδίκησης». Παράλληλα υπογραμμίζει ότι «οι εν λόγω προστατευόμενοι μάρτυρες και συμμετείχαν και εμπλέκονταν στις πράξεις για τις οποίες κατέθεσαν, και απέβλεψαν σε ίδιο όφελος καταθέτοντας όσα διαδίδονται, με αποτέλεσμα να μη συντρέχει περίπτωση εφαρμογής του άρθρ. 45Β ΚΠΔ, εφόσον παραβιάζονται ευθέως οι επιταγές του Νόμου». Αλλά, όπως προκύπτει, οι «προστατευόμενοι μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος Σαράφης και Κελέση δεν συντέλεσαν στην αποκάλυψη κάποιου εγκλήματος, καθώς κρίθηκε πολλαπλώς (με τις αρχειοθετήσεις 9 δικογραφιών, το απαλλακτικό βούλευμα για τον Ανδρέα Λοβέρδο και το βούλευμα του Δικαστικού Συμβουλίου) ότι οι καταθέσεις τους ήταν ολωσδιόλου ανεπαρκείς και συνεπώς όχι ουσιώδεις».
Επομένως -καταλήγει ο Αντώνης Σαμαράς- «τα εν λόγω πρόσωπα πρέπει να απολέσουν άμεσα την παρανόμως κτηθείσα ιδιότητά τους ως δήθεν μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος και να ανασυρθεί από το αρχείο η μήνυση που έχει καταθέσει εναντίον τους για ψευδή κατάθεση και συκοφαντική δυσφήμηση».
Ευρωπαϊκό Δικαστήριο
Τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου για το καθεστώς προστασίας μαρτύρων επικαλείται επιπροσθέτως στην αίτησή του ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας, ο οποίος κάνει λόγο για παραβίαση της ΕΣΔΑ στο πρόσωπό του.
Σύμφωνα με τον Γιάννη Στουρνάρα, η αρχειοθέτηση της υπόθεσής του έγινε ελλείψει οιουδήποτε στοιχείου εις βάρος του «μετά από πολυετή, άδικη και μη νόμιμη στοχοποίησή μου και ενώ εξαρχής είχα διαπιστώσει την τέλεση σωρείας ψευδορκιών εκ μέρους των ‘‘προστατευομένων’’ μαρτύρων της εν λόγω υπόθεσης, προς προστασία της βαναύσως διασυρόμενης τιμής μου, με την από 27.3.2018 αίτησή μου προς τον αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου, τότε αρμόδιο για την εποπτεία και τον συντονισμό του έργου των Εισαγγελέων Εγκλημάτων Διαφθοράς». Ο κεντρικός τραπεζίτης και πρώην υπουργός Οικονομικών υποστηρίζει ότι τα κατ’ επανάληψη αιτήματά του δεν ικανοποιήθηκαν και «η άρνηση διά της αρχειοθετήσεως, ικανοποίησης των αιτημάτων μου είναι νόμω αβάσιμη και αντίθετη στην ΕΣΔΑ». Και ο Γιάννης Στουρνάρας επαναλαμβάνει ότι οι διατάξεις του άρθρ. 45Β ΚΠΔ (σήμερα 47 ΚΠΔ) εφαρμόζονται ΜΟΝΟΝ όταν ο μάρτυρας δεν εμπλέκεται καθ’ οιονδήποτε τρόπο στις εν λόγω πράξεις, δεν αποβλέπει σε ίδιον όφελος, συμβάλλει ουσιωδώς με τις πληροφορίες που παρέχει στις διωκτικές αρχές στην ανακάλυψη και δίωξή τους, προϋποθέσεις οι οποίες ουδόλως συνέτρεχαν εν προκειμένω.
Ειδικότερα, ο Γιάννης Στουρνάρας σημειώνει ότι «οι προσβληθείσες πράξεις και η περιλαμβανόμενη σε αυτές άρνηση του αντεισαγγελέως του Αρείου Πάγου, τότε αρμοδίου για την εποπτεία και τον συντονισμό του έργου των Εισαγγελέων Εγκλημάτων Διαφθοράς, παραβίαζαν και εξακολουθούν να παραβιάζουν ευθέως την ΕΣΔΑ, ήτοι την αρχή της δίκαιης δίκης και συνακόλουθα τα στοιχειώδη υπερασπιστικά μου δικαιώματα, όπως αυτά καθιερώνονται από την ΕΣΔΑ και τη νομολογία του ΕΔΔΑ».
Επικαλείται τον ΕΔΔΑ UK, σύμφωνα με τον οποίο η κατάθεση του ανώνυμου μάρτυρα είναι ΜΟΝΟΝ κατ’ εξαίρεση συμβατή με την ΕΣΔΑ υπό τις εξής τρεις προϋποθέσεις:
– Ο περιορισμός του δικαιώματος πρέπει να οφείλεται σε βάσιμο λόγο.
– Αν η καταδίκη βασίζεται αποκλειστικά ή σε αποφασιστικό βαθμό σε μάρτυρες που ο κατηγορούμενος δεν είχε τη δυνατότητα να εξετάσει, είτε κατά την ανάκριση είτε στην ακροαματική διαδικασία, τότε τα δικαιώματά του ενδέχεται να περιορίζονται σε βαθμό ασύμβατο με τις εγγυήσεις του άρθρ. 6.
– Η ανάγκη εξέτασης του μάρτυρα από τον κατηγορούμενο εκλείπει μόνον όταν ο φόβος μπορεί να αποδοθεί αμέσως ή εμμέσως στον κατηγορούμενο. Προς τούτο το δικαστήριο πρέπει να διενεργήσει την προσήκουσα έρευνα προκειμένου να προσδιορίσει, πρώτον, αν υπάρχουν αντικειμενικοί λόγοι φόβου [ζωής ή σωματικής βλάβης ή απώλειας περιουσίας] και, δεύτερον, αν αυτοί οι αντικειμενικοί φόβοι τεκμηριώνονται με αποδείξεις.
«Αν η απόκρυψη της ταυτότητας των ανωτέρω μαρτύρων, δηλαδή ο περιορισμός του δικαιώματός μου να υπερασπιστώ τον εαυτό μου, αντισταθμίστηκε επαρκώς με μέτρα που έλαβαν οι δικαστικές αρχές για την προστασία των δικαιωμάτων της υπεράσπισης.
Αν υπήρχε επαρκής ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία για την ύπαρξη της υποτιθέμενης ανάγκης να παραμείνει ανώνυμος ο μάρτυρας χάριν της προστασίας του.
Για ποιο λόγο κρίθηκε ότι οι καταθέσεις των ανωνύμων μαρτύρων αρκούσαν για τη διαβίβαση της δικογραφίας στη Βουλή, καίτοι κατά τη νομολογία του ΕΔΔΑ οι ανώνυμοι μάρτυρες στερούνται αυτοτελούς αποδεικτικής αξίας και πρέπει να επιβεβαιωθούν και να συνδυασθούν με άλλα αποδεικτικά μέσα».
Στην προκείμενη υπόθεση, «η συγκάλυψη της ταυτότητας των μαρτύρων μού αποστέρησε τη δυνατότητα να ελέγξω την αξιοπιστία τους, να καταδείξω την πρόδηλη μεροληψία τους, να τους εξετάσω, να ελέγξω αν πιέσθηκαν ή απειλήθηκαν και να αντικρούσω τους ψευδείς και όλως ανυπόστατους ισχυρισμούς τους. Για τον λόγο αυτό ήταν εξαρχής ευθέως αντίθετη προς την ΕΣΔΑ, που αποτελεί εσωτερικό δίκαιο και δη υπέρτερης τυπικής ισχύος και την πάγια νομολογία του ΕΔΔΑ», υποστηρίζει ο κ. Στουρνάρας και προσθέτει: «Άλλωστε, σύμφωνα με τη διάταξη της παρ. 5 του άρθρου 9 του Ν. 2928/2001, αν δεν έχουν αποκαλυφθεί τα στοιχεία της ταυτότητας του μάρτυρα, μόνη η κατάθεσή του δεν είναι αρκετή για την καταδίκη του κατηγορουμένου». Αυτό σημαίνει ότι, εφόσον η κατάθεση του ανώνυμου μάρτυρα δεν αρκεί για την καταδίκη σε έγκλημα αναγόμενο στην οργανωμένη εγκληματικότητα, κατά μείζονα λόγο δεν αρκεί για την καταδίκη στο κατά τεκμήριο ελαφρότερο της δωροδοκίας (επιχείρημα εκ του μείζονος περί του ελάσσονος).
Ο δικηγόρος του πρώην πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά και του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννη Στουρνάρα, Χρίστος Μυλωνόπουλος
Τι δηλώνει ο δικηγόρος τους
Μιλώντας στην «Μ» ο γνωστός ποινικολόγος, καθηγητής του Ποινικού Δικαίου Χρίστος Μυλωνόπουλος, αναφέρει ότι «η απαλλαγή των πολιτικών προσώπων στην υπόθεση Novartis καθιστά αυτομάτως δεδομένο το ψεύδος των προστατευομένων μαρτύρων που κατέθεσαν εις βάρος τους. Επομένως, ήδη εκ του λόγου αυτού η άρση της ανωνυμίας τους είναι επιβεβλημένη. Η συρρίκνωση της συζήτησης αποκλειστικώς στο ερώτημα αν αυτοί έλαβαν ή όχι αμοιβή στις ΗΠΑ είναι αποπροσανατολιστική και διαλανθάνει την ουσία. Άλλωστε, ο χαρακτηρισμός των ανωτέρω μαρτύρων ως προστατευομένων ήταν μη νόμιμος εξ υπαρχής. Αφενός μεν διότι αυτοί κανέναν κίνδυνο ζωής ή σωματικής ακεραιότητος δεν διέτρεχαν, αφετέρου δε διότι η έγκριση του τότε αρμόδιου αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου είχε δοθεί ετεροχρονισμένα, καθ’ υπέρβαση των σχετικών διατάξεων. Οι εν λόγω μάρτυρες είχαν χαρακτηρισθεί ως μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος κατά παράβαση του νόμου, είχαν περιβληθεί προστασία κατά παράβαση της ΕΣΔΑ και είχαν ίδιον όφελος, όπως προκύπτει από μήνυση άλλου μάρτυρα (αποκαλυφθέντος και τελικώς αθωωθέντος). Η άρση της ανωνυμίας αποτελεί ζήτημα ηθικής και νομικής τάξης, άπτεται δε των θεμελίων του κράτους δικαίου και της δημοκρατίας».
