Την πεποίθησή τους ότι μέσα στην άνοιξη του 2022 θα διεξαχθεί η δίκη για τη φονική πυρκαγιά της 23ης Ιουλίου 2018 στην Ανατολική Αττική εκφράζουν συμμετέχοντες, στην προσπάθεια να πέσει φως στην τεράστια τραγωδία της χώρας και έτσι να πληρώσουν οι υπεύθυνοι. Η πρόβλεψη στηρίζεται στην εισήγηση του εισαγγελέα Πρωτοδικών, Γιώργου Πολυκράτη, ο οποίος παραπέμπει στο εδώλιο 27 φυσικά πρόσωπα. Έστω και με κατηγορίες σε βαθμό πλημμελήματος. «Σημασία έχει να δικαιωθούν οι 102 ψυχές που χάθηκαν, οι 36 εγκαυματίες και όσοι έμειναν πίσω με τον πόνο της απώλειας», μας είπαν.
Tου ΣΤΑΥΡΟΥ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Η εισαγγελική πρόταση για τους 27 κατηγορουμένους της φονικής πυρκαγιάς σε βαθμό πλημμελήματος – Η «σκιά» της παραγραφής και το νομικό προηγούμενο που μπορεί να μετατρέψει τις κατηγορίες σε κακούργημα!
Ο εισαγγελικός λειτουργός εισηγείται να παραπεμφθούν σε δίκη οι: Σωτήριος Τερζούδης (Αρχηγός Επιχειρήσεων του Πυροσβεστικού Σώματος), Βασίλειος Ματθαιόπουλος (Υπαρχηγός Επιχειρήσεων του Πυροσβεστικού Σώματος), Ιωάννης Φωστιέρης (∆ιοικητής του Ε.Σ.Κ.Ε.), Γεώργιος Πορτοζούδης (∆ιοικητής της Υ.Ε.Μ.Π.Σ.), Χρήστος Γκολφίνος (διευθυντής του 199 Σ.Ε.Κ.Π.Σ./Ε.Σ.Κ.Ε.), Φίλιππος Παντελεάκος (διευθυντής του Κ.Ε.Π.Π./Ε.Σ.Κ.Ε.), Στέφανος Κολοκούρης (∆ιοικητής της 1ης Ε.Μ.Α.Κ.), Μαρία Ξυλάγγουρα (Αξιωματικός Επιχειρήσεων του Σ.ΚΕ.∆./Ε.Σ.Κ.Ε.), ∆αμιανός Παπαδόπουλος (∆ιοικητής του Π.Σ. Νέας Μάκρης), Νικόλαος Παναγιωτόπουλος (∆ιοικητής της ∆ιοίκησης Π.Υ. Αθηνών), Χαράλαμπος Χιώνης (∆ιοικητής των Π.Υ. Ανατολικής Αττικής), Ιωάννης Σταμούλης (∆ιοικητής της Π.Υ. Πειραιά/Υπηρεσίας Πλωτών Μέσων), Χρήστος Λάμπρης (εναέριος συντονιστής στο ελικόπτερο του Πυροσβεστικού Σώματος, τύπου ΒΚ 117 C1, registration number SX-HFD, με κωδικό κλήσης «ΦΛΟΓΑ 1»), Χρήστος ∆ροσόπουλος (κυβερνήτης του ελικοπτέρου του Πυροσβεστικού Σώματος, τύπου ΒΚ 117 C1, registration number SX-HFD, με κωδικό κλήσης «ΦΛΟΓΑ 1»), Χρήστος Παπαζαφείρης (Γενικός Αστυνομικός ∆ιευθυντής της Γ.Α.∆.Α.), Κωνσταντίνος Βουτσελάς (∆ιευθυντής της ∆ιεύθυνσης Αστυνομίας Βορειοανατολικής Αττικής), Ανάργυρος Μπακαλώνης (∆ιευθυντής της ∆ιεύθυνσης Τροχαίας Αγίας Παρασκευής), Χαράλαμπος Συρογιάννης (Υποδιοικητής της «Ε.Μ.Σ.Α.» – πρώην «Υ.Ε.Μ.Ε.Α.»), Ιωάννης Καπάκης (Γενικός Γραμματέας Πολιτικής Προστασίας), Ειρήνη ∆ούρου (Περιφερειάρχης Αττικής), Ιωάννα Τσούπρα (Περιφερειακή Σύμβουλος της Περιφέρειας Αττικής – εντεταλμένη σε θέματα Πολιτικής Προστασίας), Ηλίας Ψινάκης (∆ήμαρχος του ∆ήμου Μαραθώνα), Βάιος Θανασιάς (Αντιδήμαρχος ∆ικτύων και Καθημερινότητας του ∆ήμου Μαραθώνος), Ευάγγελος Μπουρνούς (∆ήμαρχος του ∆ήμου Ραφήνας – Πικερμίου), Αντώνιος Παλπατζής (Αντιδήμαρχος Πολιτικής Προστασίας κ.λπ. του ∆ήμου Ραφήνας – Πικερμίου), ∆ημήτρης Στεργίου-Καψάλης (∆ήμαρχος του ∆ήμου Πεντέλης). Τους βαραίνουν οι κατηγορίες για: α) ανθρωποκτονία από αμέλεια, διά παραλείψεως, κατά συρροή και β) σωματική βλάβη από αμέλεια, διά παραλείψεως, από υποχρέους, κατά συρροή (κατ’ ορθότερο νομικό χαρακτηρισμό της ασκηθείσας ποινικής δίωξης για σωματική βλάβη από αμέλεια, δια παραλείψεως, από υποχρέους και μη, κατά συρροή).
Ο Γιώργος Πολυκράτης εισηγείται την παραπομπή σε δίκη και του Κωνσταντίνου Αγγελόπουλου για εμπρησμό από αμέλεια. Αντίθετα, προτείνει την απαλλαγή του ∆ιαμαντή Πομάκη, συγκυβερνήτη την αποφράδα ημέρα στο ελικόπτερο συντονισμού.
Κι αν κάποιοι αισιοδοξούν ότι η υπόθεση θα φτάσει έγκαιρα στο ακροατήριο, υπάρχει και η αντίθετη άποψη.
Σύμφωνα με αυτή παραμένει ορατός ο κίνδυνος της παραγραφής από τη στιγμή που έχουμε να κάνουμε με πλημμελήματα. Αν και τον λόγο έχει, πλέον, το ∆ικαστικό Συμβούλιο Πλημμελειοδικών που καλείται εντός του επόμενου διαστήματος να εξετάσει την εισήγηση του εισαγγελέα και να εκδώσει βούλευμα.
Ο Τόσκας
Ο προβληματισμός για ενδεχόμενη παραγραφή σχετίζεται με τον χρόνο που απαιτείται για την έναρξη της δίκης και την αμετάκλητη ολοκλήρωση της διαδικασίας. Έχουν ήδη περάσει περίπου 40 μήνες από την αποφράδα μέρα που βύθισε όλη τη χώρα στο πένθος. Τα πλημμελήματα παραγράφονται στα οκτώ χρόνια. Ουσιαστικά έχουμε μπροστά μας τεσσεράμισι χρόνια για να ολοκληρωθεί η διαδικασία. Να γίνει η πρώτη δίκη, να ασκηθούν οι εφέσεις, να εκδικαστεί η υπόθεση από το Εφετείο, να γίνουν οι σχετικές αναιρέσεις, να φτάσουμε στον Άρειο Πάγο.
Η ανησυχία των εμπλεκομένων προέρχεται από δύο σημαντικές λεπτομέρειες. Αρχικά από το γεγονός ότι «βγήκαν λάδι» οι εμπλεκόμενοι υπουργοί. Ακόμα και όσοι βρίσκονταν εκείνη την ημέρα στο συντονιστικό κέντρο. Με πρώτο και καλύτερο τον Νίκο Τόσκα. Σύμφωνα με κάποιες καταθέσεις αξιωματικών του Πυροσβεστικού Σώματος, ο πρώην αναπληρωτής υπουργός Προστασίας του Πολίτη είχε επιχειρησιακό ρόλο κατά τη διάρκεια της πυρκαγιάς. Αλλά πέρασε ο καιρός δίχως να πάει ο φάκελος στη Βουλή, και με βάση το άρθρο 62 του Συντάγματος, κάθε αδίκημα που βάρυνε τον Τόσκα παραγράφηκε!
Αυτή είναι η μία πηγή φόβου των εμπλεκομένων. Η άλλη αφορά στις αγωγές αποζημιώσεων που θα ακολουθήσουν. Αν παραγραφούν τα αδικήματα σε ποινικό επίπεδο, αυτόματα θα περιοριστούν και τα επιχειρήματα όσων έχασαν τα πάντα στον Νέο Βουτζά, στη Ραφήνα και στο Μάτι.
∆εδικασμένο
Το ∆ικαστικό Συμβούλιο, βέβαια, έχει τη δυνατότητα να αλλάξει την εισήγηση του Γιώργου Πολυκράτη. Αν και σε ανάλογες περιπτώσεις στο παρελθόν, οι κατηγορούμενοι παραπέμφθηκαν για πλημμέλημα, όπως συνέβη με τις φονικές πυρκαγιές της Ηλείας το 2007, υπάρχει μία υπόθεση από το 2014 που μπορεί να ανατρέψει τα δεδομένα. Έστω και αν ο εισαγγελέας Πρωτοδικών που έκανε την εισήγηση για την Ανατολική Αττική για άλλη μια φορά αναπτύσσει σκεπτικό γιατί δεν πρέπει να γίνει δεκτή η βούληση του 6ου τακτικού ανακριτή Αθανάσιου Μαρνέρη, να κατηγορηθούν οι αξιωματικοί του Πυροσβεστικού Σώματος με κακούργημα για έκθεση σε κίνδυνο. Η υπόθεση που αποκαλύπτει σήμερα η «Μπαμ στο Ρεπορτάζ» αποτελεί νομικό δεδικασμένο. Και μπορεί να ανατρέψει τα δεδομένα.
Η υπόθεση αφορά μία πυρκαγιά που εκδηλώθηκε στις 12 Σεπτεμβρίου 2014 στη Νέα Σμύρνη και κόστισε τη ζωή σε δύο ανθρώπους, έναν πυροσβέστη και μία γυναίκα. Με το υπ’ αριθμ. 3129/2019 βούλευμά του, το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών παρέπεμψε για θανατηφόρα έκθεση σε βαθμό κακουργήματος τέσσερα άτομα, στελέχη του Πυροσβεστικού Σώματος. Οι κατηγορούμενοι άσκησαν έφεση και η υπόθεση πήγε στο Συμβούλιο Εφετών. Εκεί, η πρόεδρος Εφετών, Άννα Φωτοπούλου – Ιωάννου, η εισηγήτρια Μαγδαληνή Καραγιάννη και η εφέτης Ευθυμία Νικολάου απέρριψαν τις εφέσεις των κατηγορούμενων και έδωσαν τελεσίδικο χαρακτήρα στην παραπομπή του με κακουργηματική κατηγορία. Πρόκειται για το βούλευμα 1747/2019.
Η συγκεκριμένη υπόθεση αποτελεί όπλο στη «φαρέτρα» των δικηγόρων που εμπλέκονται με την πυρκαγιά στην Ανατολική Αττική. ∆ιότι πρόκειται για δεδικασμένο και, μάλιστα, με δύο θύματα. Όχι με 102 νεκρούς και 36 εγκαυματίες, όπως ανέφερε ο απολογισμός της 23ης Ιουλίου 2018. Αν τελικά παραπεμφθούν για πλημμέλημα, οι 27 κατηγορούμενοι για το Μάτι, τον Νέο Βουτζά και τη Ραφήνα, δεν θα έχουν δικαίωμα έφεσης. Αντίθετα, αν το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών τους παραπέμψει για κακουργηματική έκθεση, θα μπορούν να ζητήσουν επανεξέταση από το Συμβούλιο Εφετών. Αλλά είπαμε ότι υπάρχει το δεδικασμένο και σίγουρα θα το επικαλεστούν οι δικηγόροι που εκπροσωπούν τις οικογένειες των θυμάτων.
Ακόμα και στην εισήγησή του ο Γιώργος Πολυκράτης, άλλωστε, δείχνει και πόσα λάθη έγιναν, αλλά και πόσες παραλείψεις. Σε όλα τα επίπεδα. Κι ας διαφωνεί με την πρόταση του ανακριτή ο οποίος στηρίχθηκε στην έκθεση του εμπειρογνώμονα ∆ημήτριου Λιότσιου.
«Επισημαίνεται ότι από την ώρα αναγγελίας της πυρκαγιάς (16:41) μέχρι και 18:20, όταν δηλαδή το μέτωπο της πυρκαγιάς πέρασε σε διάφορα σημεία τη Λ. Μαραθώνος με κατεύθυνση προς το Μάτι και το Κόκκινο Λιμανάκι, ο συνολικός αριθμός των πυροσβεστικών υδροφόρων οχημάτων του Π.Σ. που επιχειρούσαν στην περιοχή ήταν μόνο 13, χωρίς μάλιστα να υπάρξει παρέμβαση των πυροσβεστικών δυνάμεων στον οικισμό Μάτι. Το πρώτο υδροφόρο πυροσβεστικό όχημα στη Λ. Μαραθώνος και πιο συγκεκριμένα στο ύψος του συνοικισμού της Αγίας Βαρβάρας Ραφήνας αφίχθη στις 18:44, ενώ ένα άλλο πυροσβεστικό όχημα αφίχθη στη διασταύρωση Λ. Μαραθώνος και Φλέμινγκ στις 19:09, όταν πλέον ήταν πολύ αργά, διότι ήδη το πύρινο μέτωπο είχε περάσει τη Λ. Μαραθώνος και εξαπλωνόταν ανεξέλεγκτα προς το Μάτι και το Κόκκινο Λιμανάκι», ανέφερε μεταξύ άλλων ο εισαγγελέας πρωτοδικών στην εισήγησή του.
«∆ιαπιστώθηκε ότι το 199 Σ.Ε.Κ.Υ.Π.Σ./Ε.Σ.Κ.Ε. τελούσε σε καθεστώς πλήρους σύγχυσης και άγνοιας για την πραγματική κατάσταση και εικόνα του μετώπου της πυρκαγιάς στους διαφόρους οικισμούς. Συγκεκριμένα, ενώ η πυρκαγιά είχε εξαπλωθεί σε δύο νέα μέτωπα (Καλλιτεχνούπολη και Νέο Βουτζά) από το αρχικό σημείο εκδήλωσης (Νταού Πεντέλης) και είχε εισέλθει σε σπίτια, το Γραφείο Τύπου του Αρχηγείου Π.Σ., Ω/17:20:25, δεν είχε καμία εικόνα για την εξέλιξή της (ίδ. Ε/ΑΠ α/α 1624 – α/α 2023, σελ. 101 από 155), ενώ όταν το μέτωπο της πυρκαγιάς ήταν στον Νέο Βουτζά, κατέστρεφε δομές και απειλούσε κατοίκους, ενημέρωνε πολίτη που κάλεσε το «199», Ω/18:24, ότι δεν υπάρχει πυρκαγιά στον Νέο Βουτζά (ίδ. ενδ. Ε/ΑΠ α/α 1524 – α/α 1623, σελ. 44 από 50, α/α 1 – α/α 313, σελ. 50 από 135). Άξιο αναφοράς τυγχάνει το γεγονός ότι το 199 Σ.Ε.Κ.Υ.Π.Σ./Ε.Σ.Κ.Ε. δεν είχε γνώση πως επρόκειτο για την ίδια πυρκαγιά, δηλαδή αυτή που ξεκίνησε από Νταού Πεντέλης και εξαπλώθηκε στον Νέο Βουτζά – Μάτι – Κόκκινο Λιμανάκι (ιδ. ενδ. Ε/ΑΠ α/α 314 – α/α 513, σελ. 23 από 134), αλλά ότι ήταν διαφορετικές πυρκαγιές, ήτοι δεν το αντιμετώπιζαν ως ένα μείζον περιστατικό, αλλά ως επιμέρους νέα ή ελάσσονα συμβάντα», πρόσθεσε ο Γιώργος Πολυκράτης.
Προκλητικές απαντήσεις
Ακόμα πιο σοκαριστικά είναι τα στοιχεία που αναφέρει εν συνεχεία ο εισαγγελέας. «Ακριβώς λόγω της έλλειψης ικανού αριθμού χειριστών – τηλεφωνητών στο ‘‘199’’, σε συνδυασμό με τον μεγάλο αριθμό των συμβάντων, διαπιστώθηκαν περιπτώσεις απρεπούς συμπεριφοράς σε πολίτες που τηλεφωνούσαν. Συγκεκριμένα, ενώ οι πολίτες ζητούσαν πληροφορίες ή οδηγίες γιατί βρίσκονταν σε κίνδυνο, οι χειριστές απαντούσαν εκνευρισμένα και με αγένεια. Χαρακτηριστικά παρατίθενται οι ακόλουθες περιπτώσεις: ”Έρχονται, κυρία μου, έρχονται, το κέρατό μου, έρχονται”, “Αυτό σας λέω κυρία μου, ό,τι μπορούμε κάνουμε, δεκαπέντε αυτοκίνητα, είκοσι έρχονται, μακάρι να γεννήσουμε και άλλα”, “∆εν κατάλαβα το ύφος σας κύριε … Όχι όχι, τι είσαστε εσείς, τι δεν καταλάβατε, πολίτης είμαι έχετε υποχρέωση, τι είσαστε, μαγαζί σας είναι η Πυροσβεστική δεν το κατάλαβα; … κι εγώ δεν το κατάλαβα”, “Εντάξει δεν είναι ταξί να το παραγγείλουμε, κινδυνεύει κάποιος, μπορεί να κινδυνεύει κάποιος άνθρωπος, θα το δούμε έτσι; Θα ’ρθει”.
Όμως, ανάλογη ήταν η συμπεριφορά και σε εμπλεκόμενους φορείς, όπως λ.χ. σε συνομιλία με την Άμεση ∆ράση: “Θέλω Τροχαία στα φανάρια στη διασταύρωση στη Ραφήνα … Στη Ραφήνα έχω φωτιές από εκεί πέρα … Τι είναι αυτό στο Νέο Βουτζά, χεστήκαμε. Ο παππούς θα πεθάνει εκεί μέσα, Μαλ…α είναι να πεθάνει ο παππούς … Θέλω Τροχαία στη διασταύρωση για Ραφήνα”.
Προκειμένου δε να καταδειχθεί εμφατικά η στάση, ευτυχώς ορισμένων μόνο οργάνων του Π.Σ., παρατίθεται και η συνομιλία του Αξιωματικού του Π.Σ. με τον Αξιωματικό Υπηρεσίας του “199”, όταν είπε χαρακτηριστικά για τους κινδυνεύοντες στην περιοχή της Κινέτας: “Τώρα να καούν για να βάλουν μυαλό ρε φίλε … Ναι, μπορεί να έχουμε πενήντα νεκρούς για πλάκα για τον κάθε βλάκα τώρα … Τα όρνια να μείνουν εκεί”».
Ομολογουμένως είναι σοκαριστικά τα στοιχεία. Αλλά εμείς θα επανέλθουμε και την επόμενη εβδομάδα. ∆ιότι κάποιες λεπτομέρειες χρειάζονται περαιτέρω ανάλυση και διερεύνηση.
Παραλείψεις, λάθη και εγκληµατική αµέλεια!
Ας δούµε τι αποδίδει ο εισαγγελέας στους 26 από τους κατηγορουµένους. Ο 27ος, όπως προαναφέραµε, αποτελεί ξεχωριστή περίπτωση.
«Τα ήδη διωχθέντα και στην παρούσα υπόθεση εγκλήµατα, µε βάση παρόµοια πραγµατικά περιστατικά, κρίθηκε ότι αποτελούν προϊόν συγκλίνουσας (ασυνείδητης) αµέλειας ιδιώτη, παραγόντων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, συνισταµένης ακροθιγώς στην:
1) Μη λήψη εκτάκτων µέτρων πρόληψης λόγω πολύ υψηλού κινδύνου πυρκαγιάς. 2) Μη θέση όλων των διαθέσιµων µέσων και προσωπικού σε µέγιστη ετοιµότητα, προκειµένου να αντιµετωπιστούν άµεσα τυχόν συνέπειες από την εκδήλωση δασικών πυρκαγιών προ ακραίου κινδύνου λόγω καιρικών συνθηκών (ισχυρός άνεµος, χαµηλή σχετικά υγρασία, υψηλή θερµοκρασία). 3) Μη έγκαιρη αντίληψη και άµεση αναγγελία της εκδήλωσης της πυρκαγιάς. 4) Μη άµεση και επαρκή κινητοποίηση του µηχανισµού πολιτικής προστασίας για τον έγκαιρο έλεγχο του φαινοµένου και την αποτελεσµατική αντιµετώπιση του κινδύνου µε βάση τις διατάξεις του Ν. 3013/2002. 5) Μη λήψη των ενδεδειγµένων µέτρων σωτηρίας (ενέργειες καταστολής κινδύνου), προκειµένου αυτός να αντιµετωπιστεί αποτελεσµατικά. 6) Καθυστερηµένη κινητοποίηση επίγειων και εναέριων δυνάµεων πυρόσβεσης. 7) Ανεπιτυχής καθοδήγηση των δυνάµεων επέµβασης µέσα από το οδικό δίκτυο προς τον τόπο της πυρκαγιάς. 8) Μη αξιοποίηση του συνόλου των τεχνικών µέσων (πυροσβεστικά οχήµατα, εναέρια µέσα, δεξαµενές, αντλιοστάσια, ιδιωτικά µηχανήµατα κ.λ.π.) και του ανθρώπινου δυναµικού που διέθεταν. 9) Μη έγκαιρη προειδοποίηση των κατοίκων για τον επικείµενο κίνδυνο και την κρισιµότητα της επελθούσας κατάστασης. 10) Έλλειψη συνεργασίας, συντονισµένης δράσης, καθορισµού και αποσαφήνισης των ρόλων και των αρµοδιοτήτων των εµπλεκοµένων. 11) Έλλειψη σχεδιασµού διάσωσης των κατοίκων των οδικά περίκλειστων οικισµών (ΑΠ 514/2015 Τ.Ν.Π. ΝΟΜΟΣ και ΑΠ 940/2015 Τ.Ν.Π. ΝΟΜΟΣ)».
