Το απηνές φαινόμενο του κορωνοϊού εισέβαλε αδόκητα και βίαια στις ζωές μας και εξακολουθεί να ταλανίζει ολόκληρο τον πλανήτη. Δυστυχώς πέραν των εκατομμυρίων πια νεκρών ανά την υφήλιο, ο κορωνοϊός θέτει υπό αμφισβήτηση ακόμα και την ίδια την ανθρωπότητα ως ιδέα/ιδεώδες και όχι αμιγώς ως έννοια.
Το παρόν άρθρο συντάσσεται επ’ αφορμή των μαζικών εμβολιασμών κατά του κορωνοϊού, μέσω των οποίων οι επιστήμονες προσπαθούν να προστατέψουν και να διασώσουν την ανθρωπότητα.
Οι χώρες της Δύσης, θέτουν ως άμεση προτεραιότητα τον εμβολιασμό. Χώρες όπως οι Η.Π.Α, ο Καναδάς, η Μεγάλη Βρετανία, η Γαλλία, η Γερμανία και γενικότερα οι ισχυρές οικονομικά, γεωπολiτικά και στρατιωτικά χώρες λαμβάνουν πρώτες το πολυπόθητο εμβόλιο, ένεκα της θέσης τους, αλλά και της επιστημονικής-ερευνητικής τους ισχύος. Βέβαια και έτερες χώρες, οι οποίες διαδραματίζουν κομβικό, πρωταγωνιστικό και ηγετικό ρόλο στη διεθνή πολιτική σκακιέρα, όπως η Ρωσία και η Κίνα, είναι επίσης σε πλεονεκτική θέση.
Σε δεύτερη μοίρα τίθενται οι αναπτυσσόμενες χώρες, οι οποίες δεν διαθέτουν ανάλογη ισχύ. Σε αυτές είναι προφανές ότι η διαλογή και ο διαμοιρασμός του εμβολίου θα επισυμβεί σταδιακά ή και καθόλου και αφού φυσικά έχουν εμβολιαστεί οι πολίτες των ισχυρών κρατών ή τουλάχιστον το μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού τους.
Πρόκειται για άλλη μια έκφανση και πλευρά του διεθνούς παιχνιδιού ισχύος. Η κάθε χώρα επιθυμεί να αποδείξει στους πολίτες της αλλά και πολύ περισσότερο στους διεθνείς αντιπάλους της, ότι είναι σε θέση να προασπίσει πρώτη και καλύτερη την υγεία των πολιτών της και να διαδραματίσει ηγετικό και ηγεμονικό ρόλο στη διεθνή σκηνή.
Το ανακύπτον ερώτημα που τίθεται είναι το εξής: Τι θα γίνει με τις αναπτυσσόμενες χώρες, οι οποίες δεν διαθέτουν την οικονομική δύναμη, ώστε να προμηθευτούν και να τους διαμοιραστούν τα πολυπόθητα εμβόλια; Εκτιμάται ότι οι πιο φτωχές χώρες θα αργήσουν να αποκτήσουν επαρκείς δόσεις και κάποιες θα δίνουν αγώνα έως το 2025 για τη συλλογική ανοσοποίηση του πληθυσμού τους. Αυτό το παγκόσμιο ρήγμα ανάμεσα στους «κατέχοντες» και στους μη έχοντες (εμβόλια και όχι μόνο) «πρό-κειται να καθορίσει την παγκόσμια οικονομία, το παγκόσμιο πολιτικό τοπίο, τα ταξί-δια και σχεδόν τα πάντα», δήλωσε στον «Γκάρντιαν» η Agathe Demarais, επικεφαλής της μελέτης της Economist Intelligence Unit (EIU).
Αλήθεια τι απέγιναν τα ιδεώδη, οι ύψιστες αρχές, οι αξίες και τα ιδανικά του ουμανισμού; Που είναι τα θεωρητικά και δήθεν προφανή αποτελέσματα τόσων αγώνων, τόσων αιματοχυσιών για την ισότητα της ανθρώπινης ζωής όταν μιλάμε ακόμα και σήμερα, διανύοντας την τρίτη χιλιετία μ.Χ, για «δύο κόσμους»; Είναι δυνατόν η ανθρωπότητα να αποδέχεται τέτοιες άνισες θέσεις; Είναι αποδεκτό να υφίστανται αυτές οι διακρίσεις, ιδίως όταν το ζήτημα που τίθεται είναι τέτοιας σπουδαίας σημασίας, όπως ο εμβολιασμός και ως εκ τούτου η προάσπιση και διάσωση της ανθρώπινης ζωής; Είναι ανεκτό από την ανθρωπότητα να υφίσταται τέτοιος διαχωρισμός; Δεν τίθεται υπό αμφισβήτηση ότι υφίστανται ισχυρότερες χώρες από άλλες. Δεν εθελοτυφλούμε. Ωστόσο, το ζήτημα της υγείας είναι καθολικό. Άλλωστε, πολύ σύντομα έφθασε στον βορά η Νοτιοαφρικανική μετάλλαξη του covid-19. Η πανδημία αφορά σε όλον τον παγκοσμιοποιημένο πλανήτη. Στο ίδιο καράβι ταξιδεύουμε όλοι. Το ερώτημα είναι αν αυτή η καθεστηκυία τάξη πραγμάτων πρέπει να επικρατεί σε αυτούς τους χαλεπούς καιρούς, όπως αυτοί που διανύουμε, ή μήπως η ανθρωπότητα θα πρέπει να αντιμετωπίσει την πανδημία σαν ολότητα και όχι ξεχωριστά ως κρατικές κοινωνίες, τελούσες ορισμένες σε θέση ισχύος έναντι άλλων.
Δυστυχώς υπάρχουν πολλές χώρες στον πλανήτη, οι πολίτες των οποίων αντιμετωπίζονται ως «παιδιά ενός κατώτερου Θεού». Αυτό που προσπαθώ να τονίσω είναι ότι το θέμα του εμβολιασμού απέδειξε και κατέδειξε για άλλη μία φορά τις τεράστιες ανισότητες που επικρατούν στον πλανήτη. Ενός πλανήτη που διοικείται και κυβερνάται από κοινωνίες, οι οποίες χτυπάνε αλύπητα και αδυσώπητα, εις το όνομα της ισχύος, ολόκληρη την ανθρωπότητα. Στις μεταβιομηχανικές κοινωνίες έχουν δημιουργηθεί διάφορες στρωματοποιήσεις αναλόγως της διαμορφούμενης θέσης των πολιτών. Στην περίπτωση όπου μιλάμε για τις διεθνικές στρωματοποιήσεις, τα πράγματα καθίστανται έτι χειρότερα.
Το συμπέρασμα είναι ότι οι κοινωνίες, όπως αυτές έχουν διαμορφωθεί στη μετανεωτερική εποχή που διανύουμε, βάλλουν πανταχόθεν την ανθρωπότητα. Δεν είναι ή τουλάχιστον δεν θα έπρεπε να είναι ανεκτή από την κοινωνία των ανθρώπων η δια-μόρφωση, η συντήρηση και εν τέλει η διαιώνιση αυτής της κατάστασης. Ο απόλυτος σεβασμός στην ανθρώπινη ζωή καθίσταται εκ των ων ουκ άνευ προϋπόθεση για να καταστεί και να αναχθεί αυτή ως το ύψιστο αγαθό και δικαίωμα του ανθρώπου. Ουδεμία διάκριση χωρά στην αξία της ανθρώπινης ζωής.
Δυστυχώς οι διακρίσεις αυτές υφίστανται και τις κατέδειξε για άλλη μια φορά αρίδηλα το θέμα του εμβολιασμού στο πλαίσιο της αντιμετώπισης του περιώνυμου κορωνοϊού. Ο εμβολιασμός απέδειξε για άλλη μια φορά, ότι τα ισχυρά κράτη καταπατούν την παγκοσμιότητα της ιδέας και του ιδεώδους της ανθρωπότητας και ότι το ύψιστο αγαθό επί της ουσίας δεν είναι η ανθρώπινη ζωή-υγεία, αλλά η ισχύς τους. Δυστυχώς στην πραγματικότητα υπάρχουν μερικοί που θεωρούν λόγω και έργω ότι η ανθρώπινη ζωή ενός παιδιού από το Μπανγκλαντές φέρ’ ειπείν είναι υποδεέστερη από τη ζωή ενός παιδιού από τη Γερμανία. Μέμφομαι την καθεστηκυία τάξη πραγμάτων. Κατηγορώ και καταδικάζω ως άνθρωπος την επικρατούσα αυτή αντίληψη.
Οι κοινωνίες προσπαθούν να παράγουν ή να προμηθευτούν, εκμεταλλευόμενες την οικονομικής τους δύναμη, πλησμονή εμβολίων, ώστε να είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν όσο πιο αποτελεσματικά γίνεται τον ιό. Η ανθρωπότητα όμως, αν ενεργήσει ως τέτοια, είναι σε θέση να παραγάγει την απαραίτητη ποσότητα εμβολίων για άπαν το ανθρώπινο γένος και να τα διανέμει δωρεάν.
Δεν κομίζω Γλαύκα εις Αθήνας με την τοποθέτησή μου αυτή, ούτε προβαίνω σε μια θέση νεοφανή. Όσα υποστηρίζω αποτελούν ιδεώδη και ιδανικά, τα οποία εκφράζουν την πλειοψηφία των σκεπτόμενων ανθρώπων. Των ανθρώπων που πιστεύουν στην ιδέα της ανθρωπότητας και την θέτουν στην κορυφή της ιεραρχίας και όχι στην ιδέα της ισχύος της. Οι κοινωνίες διαχωρίζονται και κατακερματίζονται σε κομμάτια, άλλα μικρά και άλλα μεγάλα; Ο κορωνοϊός ως πανδημία, απειλεί ολόκληρη την οικουμένη. Συνεπώς στην κρισιμότατη αυτή καμπή της ιστορίας, θα πρέπει τα κράτη να συνεργαστούν και να συνδράμει ως αρωγός το ένα το άλλο, χωρίς διαχωρισμούς και χωρίς ίχνος διάκρισης, για το καλό και την επιβίωση του ανθρώπινου γένους, το οποίο αποτελείται και συντίθεται από ανθρώπους, ανεξάρτητα της καταγωγής και του χρώματός τους.
Το εμβόλιο ακριβώς επειδή δημιουργήθηκε για να αντιμετωπίσει τον κορωνοϊό εν όλω, θα πρέπει να διανεμηθεί δωρεάν σε όλον τον πληθυσμό των φτωχών χωρών και δεν επιτρέπεται να αντιμετωπίζεται ως μέσο κερδοσκοπίας και αισχροκέρδειας εναντίον της ανθρωπότητας. Είναι απαράδεκτο, χώρες που έχουν την οικονομική δυνατότητα να αγοράζουν ποσότητες εμβολίων, ενώ άλλες, που δεν έχουν την ίδια δυνατότητα να αφήνονται ως έρμαια στην επιθετική τάση του θανατηφόρου ιού.
Γνωρίζω εκ προοιμίου ότι η τοποθέτηση και η πρόταση η οποία παρατίθεται ανωτέρω, θα εκληφθεί ως ουτοπία από μια μερίδα ανθρώπων. Και ο λόγος είναι ότι αυτοί εξετάζουν το υπό ανάλυση θέμα από τη σκοπιά του κόστους και όχι από την σκοπιά της υγείας των κοινωνιών. Αν όμως προσεγγίσουμε το ζήτημα υπό το πρίσμα της παγκόσμιας υγείας, μας αφορά όλους. Τότε δεν θα μιλάμε για κάτι ανέφικτο, αλλά για κάτι υλοποιήσιμο. Ας αλλάξουμε λοιπόν θέση και οπτική.
Νίκος Γ. Σταύρου
Δικηγόρος & Πολιτικός Επιστήμων
Υποψήφιος Διδάκτωρ Δημοσίου Δικαίου της Νομικής Σχολής του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου
